Philosophical Skepticism

You are here: Main Introduction
Sitemap

Focio

Texto extraído de http://remacle.org/,

Ἀνεγνώσθη Αἰνησιδήμου Πυρρωνίων λόγοι ηʹ.

He leído un tratado de ocho libros de Enesidemo, los escritos Pirronianos

Ἡ μὲν ὅλη πρόθεσις τοῦ βιβλίου βεβαιῶσαι ὅτι οὐδὲν βέβαιον εἰς κατάληψιν, οὔτε δι´ αἰσθήσεως, ἀλλ´ οὔτε μὴν διὰ νοήσεως·

El fin que persigue todo el libro es dejar establecido que no hay nada seguro en lo referente a la certeza (κατάληψιν), ni (lo que nos viene) a través de los sentidos, ni a través del conocimiento (νοήσεως)

διὸ οὔτε τοὺς Πυρρωνίους οὔτε τοὺς ἄλλους εἰδέναι τὴν ἐν τοῖς οὖσιν ἀλήθειαν, ἀλλὰ τοὺς μὲν κατὰ ἄλλην αἵρεσιν φιλοσοφοῦντας ἀγνοεῖν τε τἄλλα καὶ ἑαυτοὺς μάτην κατατρίβειν καὶ δαπανᾶν συνεχέσιν ἀνίαις, καὶ αὐτὸ δὲ τοῦτο ἀγνοεῖν, ὅτι οὐδὲν αὐτοῖς τῶν δοξάντων εἰς κατάληψιν ἐληλυθέναι κατείληπται.

Y que por esta razón ni los pirronianos ni los demás conocen la verdad que hay en los seres (ἐν τοῖς οὖσιν). Pero mientras que los filósofos de otras escuelas no se dan cuenta de que no les sirve de nada el enorme esfuerzo que ponen en usar y consumir las cosas externas y sus propias personas y que además no saben que no hay ninguna seguridad en lo que a la certeza se refiere en las opiniones que se han formado.

Ὁ δὲ κατὰ Πύρρωνα φιλοσοφῶν τά τε ἄλλα εὐδαιμονεῖ, καὶ σοφός ἐστι τοῦ μάλιστα εἰδέναι ὅτι οὐδὲν αὐτῷ βεβαίως κατείληπται· ἃ δὲ καὶ εἰδείη, οὐδὲν μᾶλλον αὐτῶν τῇ καταφάσει ἢ τῇ ἀποφάσει γενναῖός ἐστι συγκατατίθεσθαι.

El filósofo pirroniano, sin embargo disfruta de esas cosas y es sabio porque sabe ante todo que no hay ninguna seguridad firme para él. Y que no está capacitado para dar asentimiento a las cosas que podría conocer  las cosas que podría conocer afirmándolas que negándolas.

Ἡ μὲν ὅλη τοῦ βιβλίου διάληψις ὃ βούλεται, εἴρηται. Γράφει δὲ τοὺς λόγους Αἰνησίδημος προσφωνῶν αὐτοὺς τῶν ἐξ Ἀκαδημίας τινὶ συναιρεσιώτῃ Λευκίῳ Τοβέρωνι, γένος μὲν Ῥωμαίῳ, δόξῃ δὲ λαμπρῷ ἐκ προγόνων καὶ πολιτικὰς ἀρχὰς οὐ τὰς τυχούσας μετιόντι.

Esta es toda la finalidad de este libro, está dicho. Enesidemo escribe su tratado dedicándoselo a uno de los compañeros de la Academia, a tal Lucio Toberón, de origne romano, conocido y destacado por su origen ilustre y que se dedicó a la política y tuvo cargos públicos.

Ἐν μὲν οὖν τῷ πρώτῳ λόγῳ διαφορὰν τῶν τε Πυρρωνίων καὶ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν εἰσάγων μικροῦ γλώσσῃ αὐτῇ ταῦτά φησιν,

En el primer libro habla de la diferencia que hay entre los seguidores de Pirrón y los de la academia expresándose más o menos en estos términos:

ὡς οἱ μὲν ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας δογματικοί τέ εἰσι καὶ τὰ μὲν τίθενται ἀδιστάκτως, τὰ δὲ αἴρουσιν ἀναμφιβόλως,

los de la academia son dogmáticos y establecen ciertos principios como irrefutables y otros los niegan sin reserva.

οἱ δ´ ἀπὸ Πύρρωνος ἀπορητικοί τέ εἰσι καὶ παντὸς ἀπολελυμένοι δόγματος,

Los pirronianos por el contrario son escépticos y no asumen ningún punto de vista

καὶ οὐδεὶς αὐτῶν τὸ παράπαν οὔτε ἀκατάληπτα πάντα εἴρηκεν οὔτε καταληπτά,

y ninguno de ellos de modo absoluto ha dicho que todo sea incomprensible (ἀκατάληπτα) o comprensible (καταληπτά)

ἀλλ´ οὐδὲν μᾶλλον τοιάδε ἢ τοιάδε, ἢ τότε μὲν τοῖα τότε δὲ οὐ τοῖα, ἢ ᾧ μὲν τοιαῦτα ᾧ  δὲ οὐ τοιαῦτα ᾧ δ´ οὐδ´ ὅλως ὄντα·

Sino que no es más una cosa que otra, ni lo que es ahora o en otro momento o lo que es para uno o para otro o de un modo o de otro.

οὐδὲ μὴν ἐφικτὰ πάντα κοινῶς ἤ τινα τούτων ἢ οὐκ ἐφικτά, ἀλλ´ οὐδὲν μᾶλλον ἐφικτὰ ἢ οὐκ ἐφικτά, ἢ τότε μὲν ἐφικτὰ τότε δ´ οὐκέτι, ἢ τῷ μὲν ἐφικτὰ τῷ δ´ οὔ.

Y no es que todas las cosas puedan ser comprensibles por todos juntos o por alguno de estos o no puedan comprenderse en absoluto, sino que no hay nada  que sea más comprensible o que no sea comprensible o que sea algunas veces comprensible o nunca o lo sea para uno y para otro no.

Καὶ μὴν οὐδ´ ἀληθινὸν οὐδὲ ψεῦδος, οὐδὲ πιθανὸν οὐδ´ ἀπίθανον, οὐδ´ ὂν οὐδὲ μὴ ὄν, ἀλλὰ τὸ αὐτὸ ὡς εἰπεῖν οὐ μᾶλλον ἀληθὲς ἢ ψεῦδος, ἢ πιθανὸν ἢ ἀπίθανον, ἢ ὂν ἢ οὐκ ὄν, ἢ τότε μὲν τοῖον τότε δὲ τοῖον, ἢ ᾧ μὲν τοιονδὶ ᾧ δὲ καὶ οὐ τοιονδί.

Pues lo cierto es que no hay nada verdadero ni falso, ni probable ni improbable, ni existente ni no existente, sino que de la misma cosa no se podría decir que es más verdad que mentira o más probable que improbable o más existente que no existente o más de entonces que de otro momento o más para uno que no para ese uno.

Καθόλου γὰρ οὐδὲν ὁ Πυρρώνιος ὁρίζει, ἀλλ´ οὐδὲ αὐτὸ τοῦτο, ὅτι οὐδὲν διορίζεται· ἀλλ´ οὐκ ἔχοντες, φησίν, ὅπως τὸ νοούμενον ἐκλαλήσωμεν, οὕτω φράζομεν.

Pues de forma genérica se puede decir que el pirroniano no define nada pero eso no es lo mismo que decir que nada queda definido, porque como no tenemos que expresar el pensamiento nos expresamos así (la frasecita se las trae)

Οἱ δ´ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, φησί, μάλιστα τῆς νῦν, καὶ στωϊκαῖς συμφέρονται ἐνίοτε δόξαις, καὶ εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν, Στωϊκοὶ φαίνονται μαχόμενοι Στωϊκοῖς.

Los de la academia, dice, sobre todo, de la actual, a veces están de acuerdo con las creencias (δόξαις) de los estoicos y, si hay que decir la verdad, parece que los que se pelean son los estoicos con los estoicos.

Δεύτερον περὶ πολλῶν δογματίζουσιν.

En segundo lugar tienen opiniones (δογματίζουσιν) sobre muchas cosas.

Ἀρετήν τε γὰρ καὶ ἀφροσύνην εἰσάγουσι, καὶ ἀγαθὸν καὶ κακὸν ὑποτίθενται, καὶ ἀλήθειαν καὶ ψεῦδος, καὶ δὴ καὶ πιθανὸν καὶ ἀπίθανον καὶ ὂν καὶ μὴ ὄν, ἄλλα τε πολλὰ βεβαίως ὁρίζουσι, διαμφισβητεῖν δέ φασι περὶ μόνης τῆς καταληπτικῆς φαντασίας.

Pues enseñan la virtud y la locura y suponen que son los principios del bien y del mal, definen con seguridad incluso la verdad y la mentira, lo probable y lo improbable, el ser y el no ser y otras muchas cosas. Y dicen que discuten solo sobre la aprensión directa (περὶ μόνης τῆς καταληπτικῆς φαντασίας)

Διὸ οἱ μὲν ἀπὸ Πύρρωνος ἐν τῷ μηδὲν ὁρίζειν ἀνεπίληπτοι τὸ παράπαν διαμένουσιν, οἱ δ´ ἐξ Ἀκαδημίας, φησίν, ὁμοίας τὰς εὐθύνας τοῖς ἄλλοις φιλοσόφοις ὑπέχουσι, τὸ δὲ μέγιστον, οἱ μὲν περὶ παντὸς τοῦ προτεθέντος διαποροῦντες τό τε σύστοιχον διατηροῦσι καὶ ἑαυτοῖς οὐ μάχονται, οἱ δὲ μαχόμενοι ἑαυτοῖς οὐ συνίσασι·

Por eso los discípulos de Pirrón al no distinguir nada no son objeto de ningún reproche, pero los de la academia, dice, están obligados a dar cuenta como los demás filósofos, y lo que es más grave, los que dudan sobre todo aquello que se les objeta mantienen el orden correcto y no se enfrentan a ellos, pero los que se enfrentan a ellos no se dan cuenta (ni idea de lo que quiere decir).

τὸ γὰρ ἅμα τιθέναι τι καὶ αἴρειν ἀναμφιβόλως, ἅμα τε φάναι κοινῶς ὑπάρχειν καταληπτά, μάχην ὁμολογουμένην εἰσάγει, ἐπεὶ πῶς οἷόν τε γινώσκοντα τόδε μὲν εἶναι ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος ἔτι διαπορεῖν καὶ διστάσαι, καὶ οὐ σαφῶς τὸ μὲν ἑλέσθαι τὸ δὲ περιστῆναι;

Porque establecer algo sin dudarlo y matarlo al mismo tiempo ; decir al mismo tiempo que algo puede es abarcado (Comprendido? (καταληπτά) en conjunto (en común/ comunmente κοινῶς) lleva a una contradicción evidente, porque ¿cómo es posible que el que sabe esto es verdad y esto es mentira esté perplejo y no sepa claramente que una hay que elegirla y otra hay que rechazarla?

Εἰ μὲν γὰρ ἀγνοεῖται ὅτι τόδε ἐστὶν ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἢ τόδε μὲν ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος, καὶ τόδε μὲν ὂν τόδε δὲ μὴ ὄν, πάντως ὁμολογητέον ἕκαστον ἀκατάληπτον εἶναι·

Porque si duda de que esto es bueno o malo, o que esto es verdad y eso mentira y que esto existe y eso no, entonces puede admitir de modo absoluto que todo es incomprensible (inabarcable ἀκατάληπτον)

εἰ δ´ ἐναργῶς κατ´ αἴσθησιν ἢ κατὰ νόησιν καταλαμβάνεται, καταληπτὸν ἕκαστον φατέον.

Pero si lo capta por los sentidos o por la inteligencia, tendrá que decir que cada cosa es perceptible (καταληπτὸν)

Ταῦτα μὲν ἀρχόμενος τῶν λόγων καὶ τοιαῦθ´ ἕτερα τὴν διαφορὰν τῶν Πυρρωνίων καὶ Ἀκαδημαϊκῶν ὑποδεικνύς, ἀναγράφει ὁ Αἰνησίδημος ὁ ἐξ Αἰγῶν·

Estas cosas están al comienzo de sus tratados (τῶν λόγων) y otras semejantes con las que pone de manifiesto (ὑποδεικνύς) la diferencia entre los seguidores de Pirron y los de la academia, las escribe Enesidemo de Egon.

ἐφεξῆς δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον πρῶτον καὶ τὴν ὅλην ἀγωγὴν ὡς τύπῳ καὶ κεφαλαιωδῶς τῶν Πυρρωνίων παραδίδωσι λόγων.

A continuación, en ese mismo primer libro expone del mejor modo posible y sumariamente toda la línea argumental (ἀγωγὴν) de los razonamientos de los pirronianos.

Ἐν δὲ τῷ βʹ κατὰ μέρος ἤδη ἀρχόμενος ἐπεξιέναι τὰ ἐν κεφαλαίῳ εἰρημένα, περί τε ἀληθῶν καὶ αἰτίων διαλαμβάνει καὶ παθῶν καὶ κινήσεως, γενέσεώς τε καὶ φθορᾶς καὶ τῶν τούτοις ἐναντίων,

En el segundo libro comienza ya a tratar en detalle lo que había dicho en el resumen inicial y trata de lo que es verdadero, de las causas, de las pasiones, del movimiento, de la generación y de la muerte y de sus contrarios,

κατὰ πάντων αὐτῶν τὸ ἄπορόν τε καὶ ἀκατάληπτον πυκνοῖς, ὡς οἴεται, ἐπιλογισμοῖς ὑποδεικνύς.

Mostrando con agudas consideraciones, según cree, lo inviable ἄπορόν y lo inabarcable ἀκατάληπτον de todo esto (no estoy muy segura. Es la traducción del κατὰ πάντων αὐτῶν)

Καὶ ὁ γʹ δὲ αὐτῷ λόγος περὶ κινήσεως καὶ αἰσθήσεως καὶ τῶν κατ´ αὐτὰς ἰδιωμάτων, τὰς ὁμοίας περιεργαζόμενος ἐναντιολογίας, εἰς τὸ ἀνέφικτον καὶ ἀκατάληπτον ὑποφέρει καὶ αὐτά.

En el tercer libro trata del movimiento y la percepción y las propiedades que corresponden a cada uno y expone con detalle περιεργαζόμενος las contradicciones semejantes y las pone como en paralelo con lo inalcanzable ἀνέφικτον y lo inabarcable ἀκατάληπτον

Ἐν δὲ τῷ δʹ σημεῖα μὲν ὥσπερ τὰ φανερά φαμεν τῶν ἀφανῶν, οὐδ´ ὅλως εἶναί φησιν, ἠπατῆσθαι δὲ κενῇ προσπαθείᾳ τοὺς οἰομένους·

En el cuarto libro dice que no existen en absoluto los signos visibles, como cuando decimos que son manifestaciones de lo que no se ve, y los que creen que las hay están engañados por una ilusión vana

ἐγείρει δὲ τὰς ἐξ ἔθους ἐφεξῆς ἀπορίας περί τε ὅλης τῆς φύσεως καὶ κόσμου καὶ θεῶν, οὐδὲν τῶν εἰς κατάληψιν πεσεῖν ἐντεινόμενος.

Vuelve a poner en pie las aporías que surgen naturalmente a continuación sobre la naturaleza y el cosmos y los dioses, esforzándose en demostrar que  no hay nada que se refiera a la comprensión ¿??

Προβάλλεται αὐτῷ καὶ ὁ εʹ λόγος τὰς κατὰ τῶν αἰτίων ἀπορητικὰς λαβάς, μηδὲν μὲν μηδενὸς αἴτιον ἐνδιδοὺς εἶναι, ἠπατῆσθαι δὲ τοὺς αἰτιολογοῦντας φάσκων, καὶ τρόπους ἀριθμῶν καθ´ οὓς οἴεται αὐτοὺς αἰτιολογεῖν ὑπαχθέντας εἰς τὴν τοιαύτην περιενεχθῆναι πλάνην.

En el libro quinto plantea los modos de dudar de las cusas, mostrando que nada es causa de nada y diciendo que se engañan los que discuten sobre las causas y calculando (ἀριθμῶν El texto francés dice ‘despreciando’ que es más lógico, pero yo no veo esta acepción en el diccionario) los modos según los cuales, él piensa, ellos discuten sobre las causas y se van ensombreciendo ὑπαχθέντας al persistir en semejante desvarío

Καὶ ὁ Ϛʹ δὲ τὰ ἀγαθὰ καὶ κακά, καὶ μὴν καὶ τὰ αἱρετὰ καὶ φευκτά, ἔτι δὲ προηγούμενά τε καὶ ἀποπροηγούμενα, εἰς τὰς αὐτὰς ἐρεσχελίας ἄγει τό γε ἐπ´ αὐτῷ καὶ ταῦτα τῆς καταλήψεως ἡμῶν καὶ γνώσεως ἀποκλείων.

El libro sexto lleva a la misma disputa ἐρεσχελίας de lo bueno y lo malo, lo que hay que elegir y lo que hay que evitar, lo que debe estar en primer lugar  lo que debe ser rechazado, apartando en lo que está de su parte, estas cosas de nuestra comprensión y de nuestro conocimiento.

Τὸν μέντοι ζʹ κατὰ τῶν ἀρετῶν ὁπλίζει, διὰ κενῆς λέγων τοὺς φιλοσοφοῦντας περὶ αὐτῶν ἀναπλάσαι δόξας, καὶ ἑαυτοὺς ἀποβουκολεῖν ὡς εἰς τὴν τούτων εἴησαν πρᾶξίν τε καὶ θεωρίαν ἀφιγμένοι.

En el libro séptimo emprende una lucha armada contra la virtud, diciendo que en vano  los que filosofan sobre estas cosas se inventan sus opiniones, y que ellos mismos inducen a error cuando creen que han llegado a la práctica de la virtud cuando han llegado a la teoría.

Ὁ δ´ ἐπὶ πᾶσι καὶ ηʹ κατὰ τοῦ τέλους ἐνίσταται, μήτε τὴν εὐδαιμονίαν μήτε τὴν ἡδονὴν μήτε τὴν φρόνησιν μήτ´ ἄλλο τι τέλος ἐπιχωρῶν εἶναι, ὅπερ ἄν τις τῶν κατὰ φιλοσοφίαν αἱρέσεων δοξάσειεν, ἀλλ´ ἁπλῶς οὐκ εἶναι τέλος τὸ πᾶσιν ὑμνούμενον.

El libro octavo es el último y se dirige en contra del destino, sosteniendo que no es ni la felicidad, ni el placer, ni la prudencia ni ningún otro fin, de los que se considera cualquiera de las escuelas filosóficas, sino que simplemente no hay ningún fin alabado ὑμνούμενον??? Por todos.

Οἱ μὲν οὖν τοῦ Αἰνησιδήμου λόγοι πρὸς τοιοῦτον ἀγῶνα κονίζονται· ὅτι δὲ ματαιότης αὐτῶν καὶ πολλὴ λέσχη ἡ σπουδή, Πλάτωνί τε καὶ πολλοῖς ἄλλοις τῶν πρὸ ἡμῶν τὸν ἔλεγχον ἔδοσαν· καὶ ὅτι μηδὲν εἰς δόγμα συντελεῖ, καὶ τοῦτο κατάδηλον, ὅπου γε καὶ τὰς ἐνούσας δογματικὰς θεωρίας ἐλαύνειν ἡμῶν τῆς διανοίας ἐπεχείρησαν.

Los escritos de Enesidemo se enzarzan (no encuentro la palabra κονίζονται) en un combate de este tipo: el esfuerzo no es más que la vanidad de estos y un gran  ‘cotilleo’ λέσχη. Refuta a Platón y otros muchos que nos precedieron. Y dice que de nada sirven para formarse una opinión. Esto le parece evidente cuando intenta quitar de nuestro modo de pensar διανοίας, las ideas dogmáticas preconcebidas.

Τοῖς μέντοι κατὰ διαλεκτικὴν μελέτην πονουμένοις, ἂν μὴ τὸ ἀστήρικτον αὐτῶν τοῖς λογισμοῖς ἐνεδρεύῃ καὶ ἡ κρίσις πρὸς οὐ νενοθευμένη τὸ βιβλίον οὐκ ἄχρηστον.

Y a aquellos que se ejercitan en la dialéctica, si su falta de fundamento no llega a confundirlos en sus razonamientos y si su juicio no se corrompe por su causa, este libro no es inútil.