Religion and Ideology in the Young Agrippa: Notes on the Intellectual Vocation

Main Article Content

Dario Gurashi

Abstract

The reform of culture promoted by Cornelius Agrippa requires a rearrangement of the traditional theological thinking. By recovering the prisca theologia, Cornelius Agrippa intends to free the exegesis of the Scriptures from Scholastic philosophy, guilty of corrupting the meaning of the Word of God through an unruly use of the human reason at the expense of faith. Rethinking the approach to the Bible also means redefining the concept of theology: since it constitutes an investigation into the divine word, theology must abandon dialectical disputes in order to become a way of life characterized by virtue and integrity of faith in Christ. Agrippa’s goal is to show on one hand the ineptitude of the Scholastic theologians on the other to claim for the lay thinker the freedom to interpret the sources of true wisdom.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Gurashi, D. (2020). Religion and Ideology in the Young Agrippa: Notes on the Intellectual Vocation. Mediterranea. International Journal on the Transfer of Knowledge, 5, 153–192. https://doi.org/10.21071/mijtk.v5i.12250
Section
Articles

References

Agrippa, Heinrich Cornelius, Dehortatio gentilis theologiae, in Henrici Cornelii Agrippae De Nobilitate & Praecellentia Foeminei sexus, ad Margaretam Augustam Austriaco(rum) et Burgundionum Principem…, Michael Hillenius in Rapo, Antverpiae 1529.

— De originali peccato, in Henrici Cornelii Agrippae De Nobilitate & Praecellentia Foeminei sexus, ad Margaretam Augustam Austriaco(rum) et Burgundionum Principem…, Michael Hillenius in Rapo, Antverpiae 1529.

— De Incertitudine & Vanitate Scientiarum & Artium atque excellentia Verbi Dei Declamatio, Ioan[nes] Grapheus, Antverpiae 1530.

— Apologia aduersus calumnias propter Declamationem de Vanitate scientiarum, & excellentia verbi Dei, sibi per aliquos Louanienses Theologistas intentatas, in Apologia aduersus calumnias… Querela super calumnia, ob eandem Declamationem, sibi per aliquot scleratissimos sycophantas, apud Caesaream Maiest[atem]. Nefarie ac proditorie illata, 1533, fol. A7r–Kv.

— Defensio propositionum praenarratarum contra quendam Dominicastrum earundem impugnatorem..., in Id., De beatissimae Annae monogamia, ac unico puerperio propositiones abbreuiatae & articulatae… Eiusdem Agrippae defensio propositionum praenarratarum contra quendam Dominicastrum earundem impugnatorem.... Quaedam epistolae super eadem materia…, 1534, fol. B4r–M8v.

— Oratio in Praelectionem Convivij Platonis, in Orationes X... Eiusdem de duplici coronatione Caroli V. Caesaris apud Bononiam, historiola. Eiusdem, ac aliorum doctorum virorum epigrammata, Ioannes Soter, Coloniae 1535, fol. A2r–B3r.

–— Oratio habita Papiae in praelectione Hermetis Trismegisti, de potestate & sapientia dei. ANNO M. D. XV, in Paola Zambelli, « Cornelio Agrippa. Testi scelti», in Eugenio Garin, Mirella Brini, Cesare Vasoli, Paola Zambelli (eds.), Testi umanistici su l’ermetismo. Testi di Ludovico Lazzarelli, F. Giorgio Veneto, Cornelio Agrippa di Nettesheim, Fratelli Bocca, Roma 1955 [Archivio di filosofia: organo della Società filosofica italiana, 1/1 (1955)], p. 105–162.

— Dialogus de homine, in Paola Zambelli, « Agrippa di Nettesheim. Dialogus de homine», (prima ed.), Rivista critica di storia della filosofia, 13 (1958), p. 47–71.

— De occulta philosophia libri tres, ed. Vittoria Perrone Compagni, Brill, Leiden – New York – Köln 1992 (Studies in the History of Christian thought, 48).

— De triplici ratione cognoscendi Deum, in Vittoria Perrone Compagni, Ermetismo e Cristianesimo in Agrippa. Il ‘De triplici ratione cognoscendi Deum’, Polistampa, Firenze 2005 (Hermetica Mediaevalia, 3).

Alibrandi, Rosamaria, « Magia, filosofia occulta e Inquisizione. Il lato oscuro della modernità », Heliopolis, 10/1 (2012), p. 7–12.

Celenza, Cristopher S., Il Rinascimento perduto. La letteratura latina nella cultura italiana del Quattrocento, Carocci, Roma 2004 (Lingue e letterature Carocci, 176).

Champerius, Symphorianus, Commentarium in Asclepij Mercurij Trismegisti discipuli diffinitiones theologicas ad Ammonem regem, ed. Cesare Vasoli, in Enrico Castelli (ed.), Umanesimo ed Esoterismo. Atti del 5. Convegno internazionale di studi umanistici, Oberhofen, 16–17 settembre 1960, CEDAM, Padova 1960 [Archivio di filosofia: organo della Società filosofica italiana, 2/3 (1960)], p. 260–289.

De Michelis Pintacuda, Fiorella, Tra Erasmo e Lutero, Edizioni di Storia e Letteratura, Roma 2001 (Studi e testi del Rinascimento europeo, 11).

Ebgi, Raphael (ed.), Umanisti italiani. Pensiero e Destino, Einaudi, Torino 2016 (I millenni).

Ficinus, Marsilius, Argumentum Marsilij Ficini Florentini in librum Mercurij Trismegisti ad Cosmum Medicem, in Contenta in hoc volumine. Pimander Mercurii Trismegisti liber de sapientia et potestate Dei. Asclepius Eiusdem Mercurii Liber de Voluntate Diuina. Item Crater Hermetis, a Lazarelo Septempedano, Paris 1505, fol. 2r–3v.

— Apologia, in ID., Opera omnia, Henricuspetrus, Basileae 1576, t. I.

— Epistolarum libri XII, in ID., Opera omnia, Henricuspetrus, Basileae 1576, t. I.

— Theologia platonica de immortalitate animorum = Théologie platonicienne de l’immortalité des âmes, ed. Raymond Marcel, 3 vols., Les Belles Lettres, Paris 1964–1970.

Hanegraaff, Wouter. J., « Better than Magic. Cornelius Agrippa and Lazzarellian Hermetism », Magic, Ritual and Witchcraft, 4/1 (2009), p. 1–25.

— « Heinrich Cornelius Agrippa », in Christopher Partridge (ed.), The Occult World, Routledge, London–New York 2016, p. 91–98.

Keefer, Michael. H., « Agrippa’s Dilemma: Hermetic ‘Rebirth’ and the Ambivalences of De vanitate and De occulta philosophia », Renaissance Quarterly, 41 (1988), p. 614–653.

Lazarelus, Lodovicus, Lodouici Lazareli Poete Christiani ad Ferdinandum Regem dialogus cui titulus Crater Hermetis, in Contenta in hoc volumine. Pimander Mercurii Trismegisti liber de sapientia et potestate Dei. Asclepius Eiusdem Mercurii Liber de Voluntate Diuina. Item Crater Hermetis, a Lazarelo Septempedano, Paris 1505, fol. 60v–81v.

Lehrich, Christopher I., The Language of Demons and Angels. Cornelius Agrippa’s Occult Philosophy, Leiden, Brill 2003 (Brillʼs Studies in Intellectual History, 119).

Leinkauf, Thomas, « Prisca scientia versus prisca sapientia. Zwei Modelle des Umgangs mit der Tradition am Beispiel des Rückgriffs auf die Vorsokratik im Kontext der frühneuzeitlichen Debatte und der Ausbildung des Kontinuitätsmodell der prisca sapientia bzw. philosophia perennis », Mediterranea. International Journal on the Transfer of Knowledge, 2 (2017), p. 121–143.

Mercurii Trismegisti Pimander. Liber de sapientia et potestate Dei Marsilio Ficino interprete, in Contenta in hoc volumine. Pimander Mercurii Trismegisti liber de sapientia et potestate Dei. Asclepius Eiusdem Mercurii Liber de Voluntate Diuina. Item Crater Hermetis, a Lazarelo Septempedano, Paris 1505, fol. 4r–27v.

— Corpus Hermeticum. Asclepius, ed. Arthur D. Nock, André M. J. Festugière, 2 vols., Les Belles Lettres, Paris 1945.

Morley, Henry, Cornelius Agrippa. The life of Henry Cornelius Agrippa von Nettesheim, doctor and knight, commonly known as a magician, 2 vols., Chapman and Hall, London 1856.

Nauert, Charles G., « Magic and Skepticism in Agrippa’s thought », Journal of the History of Ideas, 18/2, 1957, p. 161–182.

— « Agrippa in Renaissance Italy: the Esoteric Tradition », Studies in the Renaissance, 6 (1959), p. 195–222.

— Agrippa and the Crisis of Renaissance Thought, University of Illinois Press, Urbana 1965 (Illinois Studies in the Social Sciences, 55).

Perrone Compagni, Vittoria, « Una fonte di Cornelio Agrippa: il De harmonia mundi di Francesco Zorzi », Annali dell’Istituto di filosofia, 4 (1982), p. 45–74.

— « Il De Occulta Philosophia di Cornelio Agrippa », in Guido Canziani, Gianni Paganini (eds.), Le edizioni dei testi filosofici e scientifici del ’500 e del ’600. Problemi di metodo e prospettive di ricerca. Gargnano sul Garda, 13 aprile 1985, Franco Angeli, Milano 1986 (Filosofia e scienza nel Cinquecento e nel Seicento. Serie 1, Studi, 29), p. 99–111.

— « Introduction », in Cornelius Agrippa ab Nettesheim, De occulta philosophia libri tres, Leiden – New York – Köln, Brill 1992 (Studies in the History of Christian thought, 48), p. 1–50.

— « Riforma della magia e riforma della cultura in Agrippa », I Castelli di Yale, 2/2 (1997), p. 115–140.

— « Dispersa intentio: Alchemy, Magic and Scepticism in Agrippa », Early Science and Medicine, 5/2 (2000), p. 160–177.

— « Astrologia e filosofia occulta in Agrippa », Rinascimento, 41 (2001), p. 93–111.

— « Abracadabra: le parole della magia (Ficino, Pico, Agrippa) », Rivista di estetica, 42 (2002), p. 105–130.

— Ermetismo e Cristianesimo in Agrippa. Il ‘De triplici ratione cognoscendi Deum’, Polistampa, Firenze 2005 (Hermetica Mediaevalia, 3).

— « L’innocenza di Eva. Retorica e teologia nel De nobilitate foeminei sexus di Agrippa », Bruniana & Campanelliana, 12/1 (2006), p. 59–80;

— « Il De occulta philosophia di Cornelio Agrippa. Parole chiave: uomomicrocosmo, prisca theologia, cabala, magia », Bruniana & Campanelliana, 13/2, 2007, p. 429–448.

— « Tutius ignorare quam scire. Cornelius Agrippa and Scepticism », in Gianni Paganini, José R. Maia Neto (eds.), Renaissance Scepticisms, Springer, Dordrecht 2009 (Archives internationales d’histoire des idées, 199), p. 91–110.

Popkin, Richard H., The history of Scepticism from Erasmus to Descartes, Koninklijke Van Gorcum & Comp. N. V., Assen 1960.

Prost, Auguste, Les sciences et les arts occultes au xvi e siècle: Corneille Agrippa. Sa vie et ses oeuvres, 2 vols., Champion, Paris 1882.

Reuchlin, Johannes, Capnion seu De Verbo Mirifico, s. t. l. a. [J. Amerbach, Basileae 1494].

— De verbo mirifico. Das wundertätige Wort (1494), ed. Widu-Wolfgang Ehlers et al., Fromann–Holzboog, Stuttgart – Bad Cannstatt 1996.

— De arte cabalistica libri III, apud Thomam Anshelmum, Hagenau 1517.

Ritius, Augustinus, De motu octavae sphaerae […] Item ejusdem Epistola de astronomie auctoribus, in aedibus Joannis de Ferrariis, Tridini 1513.

Roterodamus, Erasmus, Enchiridion militis Christiani, in vol. I, ed. Werner Welzig, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1968.

— Ratio seu Methodus compendio perveniendi ad veram Theologiam, in Id., Ausgewählte Schriften, vol. III, ed. Gerhard B. Winkler, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1967.

Staubach, Nikolaus, «Memores pristinae perfectionis. The importance of the Church Fathers for Devotio moderna», in Irena Backus (ed.), The Reception of the Church Fathers in the West. From the Carolingians to the Maurists, vol. I, Brill, Leiden – New York – Köln 1997, p. 405–469.

Thorndike, Lynn, A History of Magic and Experimental Science, 8 vols., Columbia University Press, New York, 1923–1941.

Van der Poel, Marc, « Agrippa von Nettesheim and Rhetoric: An Examination of the Declamatio de originali peccato », Humanistica Lovaniensia, 39 (1990), p. 177–206.

— Cornelius Agrippa. The Humanist Theologian and His Declamation, Brill, Leiden 1997 (Brillʼs Studies in Intellectual History, 77).

Venetus, Franciscus Georgius, De harmonia mundi totius cantica tria, Bernardinus de Vitalibus, Venetiis 1525.

Walker, Daniel P., The Ancient Theology. Studies in Christian Platonism from the Fifteenth to the Eighteenth Century, Duckworth, London 1972.

Zambelli, Paola « Cornelio Agrippa. Testi scelti », in Eugenio Garin, Mirella Brini, Cesare Vasoli, Paola Zambelli (eds.), Testi umanistici su l’ermetismo. Testi di Ludovico Lazzarelli, F. Giorgio Veneto, Cornelio Agrippa di Nettesheim, Fratelli Bocca, Roma 1955 [Archivio di filosofia: organo della Società filosofica italiana, 1/1 (1955)], p. 105–162.

— « Agrippa di Nettesheim. Dialogus de homine, prima ed. », Rivista critica di storia della filosofia, 13/1 (1958), p. 47–71.

— « A proposito del De vanitate scientiarum et artium di C. Agrippa », Rivista Critica di Storia della Filosofia, 15/2 (1960), p. 166–180.

— « Cornelio Agrippa. Scritti inediti e dispersi », Rinascimento, 5 (1965), p. 195–323.

— « Cornelio Agrippa nelle fonti e negli studi recenti », Rinascimento, 8 (1968), p. 169–199;

— « Cornelio Agrippa, Erasmo e la teologia umanistica », in Rinascimento, 10 (1970), p. 29–88;

— « Magic and Radical Reformation in Agrippa of Nettesheim », in Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 39 (1976), p. 69–103.

Zika, Charles, Exorcising our Demons. Magic, Witchcraft and Visual Culture in Early Modern Europe, Brill, Leiden 2003.