Reason and Regeneration: A Study on Agrippa’s De originali peccato

Main Article Content

Dario Gurashi

Abstract

Heinrich Cornelius Agrippa’s reading of Original sin is based on a philosophical approach: in the declamation De originali peccato he explains the Fall as a metaphor for sexual intercourse and associates each Biblical character with a faculty of the soul: Adam embodies faith, Eve portrays reason, and the Serpent represents sexual desire. By deliberately disobeying God, Adam and Eve reject chastity and claim the divine power of giving life. Their transgression is therefore rooted in the presumption of overcoming the limits of human nature through concupiscence. Moving from the connection between theology and sexuality, Agrippa examines the role of man/faith and woman/reason, which symbolize existential choices aiming at the spiritual redemption of humankind

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Gurashi, D. (2022). Reason and Regeneration: A Study on Agrippa’s De originali peccato. Mediterranea. International Journal on the Transfer of Knowledge, 7, 519–568. https://doi.org/10.21071/mijtk.v7i.13709
Section
Notes
Author Biography

Dario Gurashi, Forschungszentrum Gotha / Universität Erfurt

Istituto Nazionale di Studi sul Rinascimento

Postdoctoral fellow

References

SIMONETTA ADORNI BRACCESI, « Eresia e Riforma nella corrispondenza di Enrico Cornelio Agrippa di Nettesheim: invito alla lettura », in ANDREAS GOTTSMANN, PIERANTONIO PIATTI, ANDREAS E. REHBERG (eds.), Incorrupta monumenta Ecclesiam defendunt. Studi offerti a mons. Sergio Pagano, prefetto dell’Archivio Segreto Vaticano, I: Chiesa nella Storia. Religione, cultura, costume, a cura di, Archivio Segreto Vaticano, Città del Vaticano 2018, t. I, pp. 1–18.

– « La ‘Germanica haeresis’ nella corrispondenza di Enrico Cornelio Agrippa di Nettesheim (1519–1525) », in S. PEYRONEL RAMBALDI (ed.), Verso la Riforma. Criticare la chiesa, riformare la chiesa (XV–XVI secolo), Claudiana, Torino 2019, pp. 101–126.

– « ‘Suo Michaeli de Arando...’ (Lione, 7 maggio 1526): Matrimonio e divorzio nell’epistolario di Enrico Cornelio Agrippa », Filologia antica e moderna, XXX–50 (2020), 2, p. 7-16.

HENRICUS CORNELIUS AGRIPPA AB NETTESHEYM, De occulta philosophia, Würzburg, Universitätsbibliothek, ms. M. ch. Q. 50, repr. in ID., De occulta philosophia, hrsg. und erläut. von K. A. NOWOTNY, Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz 1967, App. I, p. 519–586.

De Nobilitate & Praecellentia Foeminei sexus, ad Margaretam Augustam Austriaco(rum) et Burgundionum Principem […], Antverpiae apud Michaelem Hillenium in Rapo, AN[NO] MDXXIX.

De sacramento matrimonii declamatio, in ID., De nobilitate (1529), c. D5v–E6r.

De originali peccato, in ID., De nobilitate (1529), c. I3r–K4r

De Nobilitate & Praecellentia Foeminei sexus, ad Margaretam Augustam Austriacorum & Buorgundionum Principem […], AN[NO] MDXXXII. Mense Maio. Finis Coloniae.

Defensio propositionum praenarratarum contra quendam Dominicastrum earundem impugnatorem […], in ID.,

De beatissimae Annae monogamia, ac unico puerperio propositiones abbreuiatae & articulatae […], Anno MDXXXIIII, c. B4r–M8v.

Orationes X… Eiusdem Eiusdem de duplici coronatione Caroli V. Caesaris apud Bononiam, historiola, Ioannes Soter excudebat Coloniae, MDXXXV.

Operum pars posterior, Lugduni, Beringi fratres [Thoams Guarin, Basel, 1579]

De nobilitate et praecellentia foeminei sexus, édition critique d'après le texte d'Anverse 1529, par R. ANTONIOLI, C. BÉNÉ, O. SAUVAGE, Genève 1990

De occulta philosophia libri tres, a cura di V. PERRONE COMPAGNI, Brill, Leiden 1992.

Dell’incertitudine e della vanità delle scienze, a cura di TIZIANA PROVVIDERA, Aragno, Torino 2004.

De triplici ratione cognoscendi Deum, in PERRONE COMPAGNI, Ermetismo e Cristianesimo, p. 85–191

Dehortatio gentilis theologiae, in GURASHI, « Formare i cristiani », p. 451–457.

Dialogus de homine, in GURASHI, In deifico speculo, p. 184–202.

GUILIELMUS DE ALVERNIA, De fide, in ID., Opera Omnia, ed. B. LEFERON, apud A. Pralard, Orléans 1674-1675, vol. 1.

ARISTOTELE, Metafisica, a cura di Giovanni Reale, Bompiani, Milano 2009 (2000).

Asclepius, in Contenta In Hoc Volumine. Pimander. Mercurii Trismegisti liber de sapientia et potestate Dei.

Asclepius. Eiusdem Mercurii Liber de Voluntate Diuina. Item Crater Hermetis, a Lazarelo Septempedano,

JACQUES LEFÈVRE D’ÉTAPLES (ed.), Henricus Stephanus, Parisiis 1505, 1, c. (= HERMES TRISMEGISTUS, Corpus

Hermeticum. Asclepius, ed. ARTHUR D. NOCK, ANDRÈ–JEAN FESTUGIÈRE, Les Belles Lettres, Paris 1945, vol. 2

AUGUSTINUS [HIPPONENSIS], De civitate Dei libri XXII, Patrologia Latina, 41, ed. J. P. MIGNE, Parisiis 1841, p. 13–803.

FRANCO BACCHELLI, Giovanni Pico e Pier Leone da Spoleto. Tra filosofia dell’amore e tradizione cabalistica, Olschki, Firenze 2001.

CROFTON BLACK, « From Kabbalah to Psychology: The Allegorizing Isagoge of Paulus Ricius, 1509–4 », Magic, Ritual, and Witchcraft, 2 (2007), 2, p. 136–173.

FLAVIA BUZZETTA, « La palingénésie spirituelle de l’homme entre generatio divina et generatio mstica du Golem dans le Crater Hermetis de Ludovico Lazzarelli », Academia. Revue de la Société Marsile Ficin, 15 (2013), p. 83–103.

Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, 31, Paris 1808.

CHRISTOPHER. S. CELENZA, « The Search for Ancient Wisdom in Early Modern Europe: Reuchlin and the Late Ancient Esoteric Paradigm », The Journal of Religious History, 25 (2001), 2, p. 115–133.

IUDOCUS CLICHTOVEUS, De mystica numerorum significatione opusculum, Henricus Stephanus, Paris 1513.

IOANNES CHRYSOSTOMUS, De verginitate, 15, Patrologia Graeca, 48, Paris 1862, p. 533–598.

S. CLEMENS ROMANUS, Recognitiones, 1, 26, ed. E. G. GERSDORF, Lipsiae 1838.

IOANNES DAMASCENUS, Contenta. Theologia Damasceni, Parisiis, 1507

– De fide orthodoxa, Patrologia Graeca, 94, Paris 1864, p. 790–1226.

ANTOINE FRANÇOIS DELANDINE, Manuscrits de la Bibliothèque de Lyon, 1, Mistral, Paris 1812.

IACOBUS FABER STAPULENSIS, In Pimandrum commentaria, in Pimander.

STEPHEN A. FARMER, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486). The evolution of Traditional Religious and

Philosophical Systems, Tempe 1998 (Medieval and Renaissance Texts and Studies, 167).

Marsilius Ficinus, De Christiana religione, in Id., Opera omnia, ex officina Henricpetrina, Basileae 1576, ripr. anast. Phénix, Paris 2000, 1, p. 1–77.

– Theologia platonica de immortalitate animorum, in Id., Platonic Theology, 6 vols., Harvard University Press, Cambridge, 2001-06

EUGENIO GARIN, MIRELLA BRINI, CESARE VASOLI, PAOLA ZAMBELLI (eds.), Testi umanistici su l’ermetismo. Testi di Ludovico Lazzarelli, F. Giorgio Veneto, Cornelio Agrippa di Nettesheim, Roma 1955.

ANTONELLO GERBI, Il peccato di Adamo ed Eva. Storia dell’ipotesi di Beverland, La Cultura, Milano 1933.

CARLOS GILLY, « Il dibattito intorno a Paracelso in Basilea », Azogue, 7 (2010–2013), p. 260–274.

DARIO GURASHI, « Formare i cristiani con lo studio dei pagani: la Dehortatio gentilis theologiae di Cornelio Agrippa », Bruniana & Campanelliana, 25 (2019), p. 437–457.

« Religione e ideologia nel giovane Agrippa: appunti sulla vocazione intellettuale », Mediterranea. Journal on the Transfer of Knowledge, 5 (2020), p. 153–192.

In deifico speculo. Agrippa’s humanism, Brill–Wilhelm Fink, Paderborn 2021.

WOUTER. J. HANEGRAAFF, « Better than Magic. Cornelius Agrippa and Lazzarellian Hermetism », Magic, Ritual and Witchcraft, 4 (2009), 1, p. 1–25

WOUTER. J. HANEGRAAFF, RUUD M. BOUTHOORN, Lodovico Lazzarelli (1447–1500). The Hermetic Writings And Related Documents, Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, Tempe (Arizona) 2005 (Medieval and Renaissance Texts and Studies, vol. 281).

A. KENT HIEATT, « Eve as Reason in a Tradition of Allegorical Interpretation of the Fall », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 43 (1980), p. 221–226

HIERONYMUS [STRIDONENSIS], Adversus Jovinianum, Patrologia Latina, 23, Paris 1845, p. 211–336.

– De nominibus Hebraicis, Patrologia Latina, 23, Paris 1845, p. 771–934.

– Epistolae, Patrologia Latina, 22, Paris 1859, p. 325– 1182.

MOSHE IDEL, Golem. Jewish Magical and Mystical Traditions on the Artificial Anthropoid, State University of New York Press, New York 1990

PAUL O. KRISTELLER, « Marsilio Ficino e Lodovico Lazzarelli: Contributo alla diffusione delle idee ermetiche nel Rinascimento », Annali della R. Scuola Normale Superiore di Pisa, Lettere, Storia e Filosofia 2», 7 (1938), pp. 237–262; rist. in ID., Studies in Renaissance Thought and Letters, Roma 1956, vol. 1, pp. 221–247.

DIOGENE LAERZIO, Vite dei filosofi, a cura di MARCELLO GIGANTE, Laterza, Bari 1983, 2 vols.

LODOVICUS LAZARELUS SEPTEMPEDANUS, Crater Hermetis, in Contenta In Hoc Volumine, c. 60v–81v.

CHARLES G. NAUERT, Agrippa and the Crisis of Renaissance Thought, University of Illinois Press (Illinois Studies in the Social Sciences, 55), Urbana 1965.

BARBARA NEWMAN, « Renaissance Feminism and Esoteric Theology: The Case of Cornelius Agrippa », Viator, 24 (1993) p. 337–356.

GREGORIUS NYSSENUS, De hominis opificio, Patrologia Graeca, 44, Paris 1863, p. 123–257.

PERRONE COMPAGNI, « Il ‘De Occulta Philosophia’ di Cornelio Agrippa », in GUIDO CANZIANI, GIANNI PAGANINI (eds.), Le edizioni dei testi filosofici e scientifici del ‘500 e del ‘600. Problemi di metodo e prospettive di ricerca. Gargnano sul Garda, 1–3 aprile 1985, Franco Angeli, Milano 1986, p. 99–111.

« Riforma della magia e riforma della cultura in Agrippa », I Castelli di Yale, 2 (1997), 2, p. 115–140.

« Astrologia e filosofia occulta in Agrippa », Rinascimento, 41 (2001), p. 93–111.

« Abracadabra: le parole della magia (Ficino, Pico, Agrippa) », Rivista di estetica, 42 (2002), p. 105–130.

Ermetismo e Cristianesimo in Agrippa. Il ‘De triplici ratione cognoscendi Deum’, Polistampa, Firenze 2005.

«‘Della vanità delle scienze’: note di lettura », Bruniana & Campanelliana, 11 (2005), p. 127–133.

« L'innocenza di Eva. Retorica e teologia nel ‘De nobilitate foeminei sexus’ di Agrippa », Bruniana & Campanelliana, 12 (2006), 1, p. 59–80.

« Il ‘De occulta philosophia’ di Cornelio Agrippa. Parole chiave: uomo¬–microcosmo, prisca theologia, cabala, magia », Bruniana & Campanelliana, 13 (2007), p. 429–448.

« Tutius Ignorare Quam Scire: Cornelius Agrippa and Scepticism », in G. PAGANINI, J. R. M. NETO, Renaissance Scepticism, Springer, Dordrecht 2009, p. 91–110.

IOANNES PICUS MIRANDULAE, De hominis dignitate. Heptaplus. De ente et uno e scritti vari, a cura di EUGENIO GARIN, Vallecchi, Firenze 1942.

Conclusiones magicae, in Stephen A. Farmer., Syncretism in the West.

Pimander, in Contenta In Hoc Volumine. Pimander. Mercurii Trismegisti liber de sapientia et potestate Dei.

Asclepius. Eiusdem Mercurii Liber de Voluntate Diuina. Item Crater Hermetis, a Lazarelo Septempedano,

JACQUES LEFÈVRE D’ÉTAPLES (ed.), Henricus Stephanus, Parisiis 1505, 1, c. (= HERMES TRISMEGISTUS, Corpus Hermeticum. Asclepius, ed. ARTHUR D. NOCK, ANDRÈ–JEAN FESTUGIÈRE, Les Belles Lettres, Paris 1945, vol. 1).

SHEILA M. PORRER, Jacques Lefèvre d’Étaples and the Three Maries Debates, Droz, Geneva 2009 (Travaux d'Humanisme et Renaissance 451).

AUGUSTE PROST, Les sciences et les arts occultes au XVIe siècle. Corneille Agrippa. Sa vie et ses oeuvres, 2 vols., Champion, Paris 1881–1882.

ALBERT. RABIL, Jr., « Agrippa and the Feminist Tradition », in HENRICUS CORNELIUS AGRIPPA, Declamation on the Nobility and Preeminence of the Female Sex, RABIL, JR. (transl. and ed.), The University of Chicago Press, Chicago 1996, p. 3–33.

IOANNES REUCHLIN De verbo mirifico, ex aedibus Thomae Anshelmi Badensis, Tübingen 1514.

PAULUS RICIUS, In cabalistarum seu allegorizantium eruditionem Isagoge, per Magistrum Jacob Burgofrancho, Pavia 1510.

BERND ROLING, Aristotelische Naturphilosophie und christliche Kabbalah im Werk des Paulus Ritius, De Gruyter, Tübingen 2007.

FRANÇOIS SECRET, Les Kabbalistes Chrétiens de la Renaissance, Dunod, Paris 1964, tr. it. I Cabbalisti Cristiani del Rinascimento, Arkeios, Roma 2001 (1985).

MARIA J. SELVIDGE, Notorious Voices – Feminist Biblical Interpretation, 1500–1920, Continuum, New York 1996.

MARC VAN DER POEL, « Agrippa von Nettesheim and Rhetoric: An Examination of the Declamatio de Originali Peccato », Humanistica Lovaniensia, 39 (1990), p. 176–206.

– Cornelius Agrippa. The Humanist Theologian and His Declamations, Brill, Leiden 1997 (Brillʼs Studies in Intellectual History, 77).

DANIEL P. WALKER, Spiritual and demonic magic from Ficino to Campanella, London 1969 (1958).

PAOLA ZAMBELLI, « Agrippa di Nettesheim. ‘Dialogus de homine’ », Rivista critica di storia della filosofia, 13 (1958), p. 47–71;

– « Cornelio Agrippa. Scritti inediti e dispersi », Rinascimento, 5 (1965), p. 195–323.

– « Humanae litterae, verbum divinum, docta ignorantia negli ultimi scritti di Enrico Cornelio Agrippa », Giornale critico della filosofia italiana, 20 (1966), 187–217

– « Cornelio Agrippa, Erasmo e la teologia umanistica », Rinascimento, 10 (1970), p. 29–88.

– « Magic and Radical Reformation in Agrippa of Nettesheim », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 39 (1976), p. 69–103.

– « Die Magie als Alternativreligion. Epistolarien und Bibliotheken in der europäischen Renaissance », in HERBERT JAUMANN, GIDEON STIENING (eds.), Diskurse der Gelehrtenkultur in der Frühen Neuzeit. Ein Handbuch, De Gruyter, Berlin–New York 2011, p. 347–368.

– « Un contributo su Agrippa (o sulla sua cerchia?) dalla storiografia alchimistica », Bruniana & Campanelliana, 23 (2017), 2, p. 377–384.

CHARLES ZIKA, « Reuchlin's De Verbo Mirifico and the Magic Debate of the Late Fifteenth Century », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 39 (1976), p. 104–138.